Παίρνουμε τους δρόμους, παρατηρούμε, ψάχνουμε, γράφουμε...

Σάββατο 3 Νοεμβρίου 2012

Οδυσσέας Ελύτης: Μια ελιά, ένα αμπέλι και ένα καράβι είναι αρκετά για να ξαναφιαχθεί η Ελλάδα

«Εάν αποσυνθέσεις την Ελλάδα, στο τέλος θα δεις να σου απομένουν μια ελιά, ένα αμπέλι κι ένα καράβι. Που σημαίνει: με άλλα τόσα την ξαναφτιάχνεις», ένα από τα γνωστά, αξιομνημόνευτα και τόσο επίκαιρα αποφθέγματα του νομπελίστα ποιητή και υμνητή της χώρας μας Οδυσσέα Ελύτη, ο οποίος γεννήθηκε σαν χθες, 2 Νοεμβρίου  το 1911.


Πρόκειται για έναν από τους σημαντικότερους Έλληνες ποιητές, μέλος της λογοτεχνικής γενιάς του '30. Οι διακρίσεις του πολλές: Το 1960 πήρε το Κρατικό Βραβείο Ποίησης και το 1979 την υπέρτατη τιμή, το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας.

Από τα πιο γνωστά και αγαπητά ποιητικά έργα του, το Άξιον Εστί, Ήλιος ο πρώτος, Προσανατολισμοί κ.α. Το έργο του περιλάμβανε ακόμα, μεταφράσεις ποιητικών και θεατρικών έργων, ενώ πολλά ποιήματά του μελοποιήθηκαν και συλλογές του έχουν μεταφραστεί μέχρι σήμερα σε πολλές ξένες γλώσσες.

Διαμόρφωσε ένα προσωπικό ποιητικό ιδίωμα και θεωρείται ένας από τους ανανεωτές της ελληνικής ποίησης. Παράλληλα, υπήρξε μέλος της  Διεθνούς Ένωσης Κριτικών Έργων Τέχνης και της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Κριτικής, καθώς και αντιπρόσωπος σε Διεθνή Συνέδρια και πολιτιστικές συναντήσεις (Rencontres Internationales της Γενεύης και Incontro Romano della Cultura της Ρώμης).

Βιογραφία

Ο Οδυσσέας Ελύτης, (2 Νοεμβρίου 1911 - 18 Μαρτίου 1996), φιλολογικό ψευδώνυμο του Οδυσσέα Αλεπουδέλη, γεννήθηκε στο Ηράκλειο της Κρήτης. Ήταν το τελευταίο από τα έξι παιδιά του Παναγιώτη Αλεπουδέλη και της Μαρίας Βρανά.

Η ζωή του πολυτάραχη. Το Νοέμβριο του 1920, μετά την πτώση του Βενιζέλου, η οικογένειά του αντιμετώπισε διώξεις, με αποκορύφωμα τη σύλληψη του πατέρα του, εξαιτίας της προσήλωσής της στις βενιζελικές ιδέες. Σημειώνεται ότι, ο ίδιος ο Βενιζέλος είχε στενές σχέσεις με την οικογένεια.

Το 1923 ταξίδεψε οικογενειακώς στην Ευρώπη, επισκεπτόμενος την Ιταλία, την Ελβετία, τη Γερμανία και τη Γιουγκοσλαβία. Στη Λωζάνη, ο ποιητής είχε την ευκαιρία να γνωρίσει από κοντά τον Ελευθέριο Βενιζέλο.

Η πρώτη του επαφή με τη νεοελληνική λογοτεχνία, ήταν το φθινόπωρο του 1924, όταν συνεργάστηκε με το περιοδικό Η Διάπλασις των Παίδων, όπως ο ίδιος ομολογεί (πολλά αυτοβιογραφικά στοιχεία δίνει ο Ελύτης στο βιβλίο του Ανοιχτά Χαρτιά). Ξόδευε όλα του τα χρήματα αγοράζοντας βιβλία και περιοδικά, ενώ πέρα από την ενασχόλησή του με τη λογοτεχνία, ασχολήθηκε ενεργά με τον αθλητισμό, πραγματοποιώντας ορειβατικές εκδρομές στα βουνά της Αττικής, σε μια προσπάθεια να αντιδράσει στη διάθεσή του για διάβασμα.

Την Άνοιξη του 1927, μία υπερκόπωση και μία αδενοπάθεια τον ανάγκασαν να απέχει απ’ τις αθλητικές του δραστηριότητες, μένοντας ακινητοποιημένος στο κρεβάτι για περίπου τρεις μήνες. Ακολούθησαν ελαφρά συμπτώματα νευρασθένειας και περίπου την ίδια περίοδο στράφηκε οριστικά προς τη λογοτεχνία, γεγονός που συνέπεσε με την εμφάνιση αρκετών νέων λογοτεχνικών περιοδικών, όπως η Νέα Εστία και τα Ελληνικά Γράμματα.

Μετά από πιέσεις των γονέων του, αποφάσισε να σπουδάσει χημικός. Την ίδια περίοδο ήρθε σε επαφή με το έργο του Καβάφη και του Κάλβου, ανανεώνοντας τη γνωριμία του με την αρχαία λυρική ποίηση. Παράλληλα, ανακάλυψε το έργο του Πωλ Ελυάρ και των Γάλλων υπερρεαλιστών, που επηρέασαν σημαντικά τις ιδέες και το έργο του. Όπως ο ίδιος είχε πει: « …μ’ ανάγκασαν να προσέξω κι αδίστακτα να παραδεχτώ τις δυνατότητες που παρουσίαζε, στην ουσία της ελεύθερης ενάσκησής της, η λυρική ποίηση».

Έργο

Αποτέλεσε έναν από τους τελευταίους εκπροσώπους της λογοτεχνικής γενιάς του '30, βασικό  χαρακτηριστικά της οποίας υπήρξε, μεταξύ άλλων, το ιδεολογικό δίλημμα ανάμεσα στην ελληνική παράδοση και τον ευρωπαϊκό μοντερνισμό. Ο ίδιος ο Ελύτης ανέφερε χαρακτηριστικά: «Από το ένα μέρος ήμουνα ο στερνός μιας γενιάς, που έσκυβε στις πηγές μιας ελληνικότητας, κι απ' την άλλη ήμουν ο πρώτος μιας άλλης, που δέχονταν τις επαναστατικές θεωρίες ενός μοντέρνου κινήματος».

Το έργο του έχει επηρεαστεί από  το κίνημα του υπερρεαλισμού, αν και ο Ελύτης διαφοροποιήθηκε νωρίς από τον "ορθόδοξο" υπερρεαλισμό που ακολούθησαν σύγχρονοί του ποιητές, όπως ο Ανδρέας Εμπειρίκος, ο Νίκος Εγγονόπουλος ή ο Νικόλαος Κάλας. Μπορεί να  δανείστηκε στοιχεία του υπερρεαλισμού, τα οποία όμως αναμόρφωσε σύμφωνα με το προσωπικό του ποιητικό όραμα, που ήταν άρρηκτα συνδεδεμένο με το λυρικό στοιχείο και την ελληνική λαϊκή παράδοση. Οι επιρροές από τον υπερρεαλισμό, διακρίνονται περισσότερο στις δύο πρώτες ποιητικές συλλογές του, Προσανατολισμοί (1940) και Ήλιος ο πρώτος (1943).

Μία από τις σημαντικότερες στιγμές της δημιουργίας του, υπήρξε το ποίημα Το Άξιον Εστί (1959), έργο με το οποίο διεκδίκησε θέση στην εθνική λογοτεχνία.


Ο Νομπελίστας Έλληνας ποιητής ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΕΛΥΤΗΣ και το έργο του παρουσιάζονται στα πλαίσια της εκπομπής «ΕΠΟΧΕΣ ΚΑΙ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ». Καθηγητές Πανεπιστημίου και φιλόλογοι-κριτικοί μιλούν για το έργο του ποιητή:
http://www.ert-archives.gr/V3/public/main/page-assetview.aspx?tid=0000008512&tsz=0&autostart=0


Στίχοι-σήματα, αποσπασμένοι από το συνθετικό ποίημα "Μαρία Νεφέλη" και συγκεντρωμένοι σε ξεχωριστή συλλογή με τον εύγλωττο τίτλο "Σηματολόγιον".

Ο Μικρός Ναυτίλος

"Δεν λυπάμαι για τους ποιητές που έμειναν χωρίς κοινόν, λυπάμαι το κοινόν που έμεινε χωρίς ποιητές" ( Οδυσσέας Ελύτης).









   Βάνα Ψυχογιού
  
    Βιβλιογραφία

  • Mario Vitti, «Οδυσσέας Ελύτης: Βιβλιογραφία 1935-1971», συνεργασία Αγγελικής Γαβαθά, Ίκαρος, Αθήνα, 1977
  • Κίμων Φράιερ (μφ. Νάσος Βαγενάς), «Άξιον Εστί το τίμημα. Εισαγωγή στην ποίηση του Οδυσσέα Ελύτη», Κέδρος 1978
  • Δ.Ν. Μαρωνίτης, «Όροι του λυρισμού στον Οδυσσέα Ελύτη», Κέδρος 1980
  • Mario Vitti, «Οδυσσέας Ελύτης. Κριτική μελέτη», Ερμής, Αθήνα 1984

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου