Παίρνουμε τους δρόμους, παρατηρούμε, ψάχνουμε, γράφουμε...

Τρίτη 9 Οκτωβρίου 2012

Νευρική Ανορεξία: Πόσο ακόμα θα κλείνουμε τα μάτια...





Φωτογραφίες που ανέβηκαν πρόσφατα στο διαδίκτυο και άφησαν τους πάντες άφωνους, εκπομπές για το θέμα-μάστιγα της σύγχρονης εποχής- της Νευρικής Ανορεξίας και μια κοινωνία αδηφάγος που παρακολουθεί, μένοντας άπρακτη και αδημονώντας διαρκώς για περισσότερο θέαμα…


Πόσο όμως, θα διαρκέσει αυτό; Πώς έχουμε φτάσει σ’ αυτό το σημείο, να βλέπουμε μπροστά στα μάτια μας ανθρώπους που δεν έχουν επίγνωση της επικινδυνότητας της κατάστασης τους και να αρκούμαστε στο να στέλνουμε μηνύματα στο Facebook, κολακεύοντας ή απλώς περιπαίζοντάς τους;

Απ’ τη μία διερωτάσαι πόσο πιο κάτω πια θα πέσουμε ως κοινωνία, απ’ την άλλη όταν η ίδια η οικογένεια των ατόμων που κινδυνεύουν αδυνατεί να κάνει κάτι ….

Με αφορμή, τα παραπάνω και λόγω του ότι η Νευρική Ανορεξία παίρνει ολοένα και μεγαλύτερες διαστάσεις, γίνεται μία προσέγγιση σ’ αυτή τη μάστιγα της εποχής.

Ορισμός

Η νευρική ανορεξία (Anorexia nervosa) είναι μια διατροφική διαταραχή που έχει τα εξής βασικά χαρακτηριστικά : Άρνηση του ατόμου για διατήρηση ενός υγιούς φυσιολογικού βάρους, μανιώδης φόβος για την απόκτηση βάρους σε συνδυασμό με μια διαστρεβλωμένη εικόνα του πάσχοντος για τον εαυτό του. Η εικόνα αυτή, μπορεί να συντηρηθεί από διάφορες προκαταλήψεις σχετικά με το σώμα του, το φαγητό και την διατροφή του. 

Γενικό χαρακτηριστικό των ατόμων με νευρική ανορεξία, είναι ο τρόπος που αντιμετωπίζουν την τροφή, η οποία αποτελεί θέμα υψίστης σημασίας γι’ αυτούς. Είναι κάτι περισσότερο από την ανάγκη για επιβίωση και γενική ευχαρίστηση.

Χαρακτηρίζεται από εξάρσεις και υφέσεις, ενώ μπορεί να συνδυάζεται με βουλιμικά επεισόδια, κατά τα οποία στη συνέχεια προκαλείται «καθαρση»,  μέσω πρόκλησης εμετού ή καθαρτικών.

Επισημαίνεται ότι, μερικές φορές μπορεί να υπάρχουν συμπτώματα παρανοϊκού τύπου σε σχέση με τροφή, για παράδειγμα ότι άλλοι προσπαθούν να παχύνουν το άτομο.

Ακόμα, έχουν σημειωθεί περιπτώσεις ατόμων που δεν καταπίνουν το σάλιο τους, κάτι που είναι πολύ επικίνδυνο και μπορεί να αποβεί μοιραίο γι’ αυτούς.

Μάλιστα, η νευρική ανορεξία παρουσιάζει το υψηλότερο ποσοστό θνησιμότητας, από όλες τις ψυχικές ασθένειες. Εκδηλώνεται συνήθως στην εφηβεία ή στα πρώτα χρόνια της ενήλικης ζωής, ενώ παρόλο που μπορεί να επηρεάσει ανθρώπους κάθε ηλικίας, φυλής και κοινωνικοοικονομικής κατάστασης, επηρεάζει τις γυναίκες 10 φορές περισσότερο από τους άντρες. 

Ετυμολογία
Ο όρος έχει ελληνική προέλευση από το ἀν -( πρόθεμα που δηλώνει άρνηση) και το ὄρεξις (όρεξη), που σημαίνει έλλειψη της επιθυμίας του ατόμου να τραφεί.

Αυτό δεν σημαίνει όμως, ότι τα άτομα με νευρική ανορεξία δεν έχουν όρεξη, για την ακρίβεια πεινάνε συνεχώς, αλλά μπροστά στο φόβο που τους κυριεύει για να μην πάρουν βάρος, ασχολούνται υπερβολικά με το θέμα της διατροφής και μετράνε διαρκώς θερμίδες. Το αποτέλεσμα είναι να επιτρέπουν στους εαυτούς τους μόνο πολύ μικρές ποσότητες φαγητού, ενώ πολλές φορές μπορεί να υποβάλλονται σε επιπλέον έντονη σωματική άσκηση για να μην πάρουν γραμμάριο.

Η μέση ημερήσια πρόσληψη θερμίδων για άτομα με ανορεξία υπολογίζεται γύρω στις 600-800 θερμίδες, αλλά υπάρχουν και ακραίες περιπτώσεις ολικής αθρεψίας. 

Ιστορικά στοιχεία

Ο όρος νευρική (ανορεξία)  αναφέρθηκε πρώτα από τον Richard Merton, το 1689 Αγγλία. Καθιερώθηκε το 1873 από τον Sir William Gull, έναν από τους προσωπικούς γιατρούς της Βασίλισσα Βικτωρίας. Ωστόσο, τα τελευταία 20 χρόνια βρίσκεται πιο πολύ στο επίκεντρο. Σημειώνεται ότι, το περιοδικό Journal of eating disorders, το οποίο διεξάγει διάφορες μελέτες για διαταραχές, έχει ασχοληθεί εκτενώς με το θέμα αυτό.

Κριτήρια διάγνωσης
 
Σύμφωνα με το Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο των Πνευματικών Διαταραχών (DSM IV), που εκδόθηκε από τον Αμερικάνικο Σύλλογο Ψυχιατρικής (1994), τέσσερα είναι τα κριτήρια διάγνωσης:



-Έντονος φόβος για την ανάκτηση βάρους
- Άρνηση του ατόμου να διατηρήσει το βάρος του σώματός του παραπάνω από το 85% του αναμενόμενου βάρους, για τη δεδομένη ηλικία και το ύψος του
-Απουσία 3 διαδοχικών εμμηνορυσιών
-Διαταραχή στον τρόπο που βιώνει το βάρος-διαστρεβλωμένη εικόνα για το βάρος του- ή άρνηση να αποδεχθεί τη σοβαρότητα της απώλειας βάρους.

Ωστόσο, έχουν υπάρξει επικριτές πάνω σε διάφορες πτυχές των προαναφερθέντων διαγνωστικών κριτηρίων, ιδιαίτερα σχετικά με την απαίτηση της διατήρησης κάτω από το 85 % του απαιτούμενου βάρους και την απαίτηση της ύπαρξης αμμηνόροιας για την διάγνωση, αφού κάποιες γυναίκες έχουν όλα τα συμπτώματα της νευρικής ανορεξίας και συνεχίζουν να έχουν εμμηνορησία. Τα άτομα που δεν πληρούν αυτά τα κριτήρια ταξινομούνται συνήθως ως περιπτώσεις με διατροφική διαταραχή, γεγονός που μπορεί να επηρεάσει τις επιλογές θεραπείας και τις επιστροφές της ασφάλισης.

Σημειώνεται ότι παρόμοια διαγνωστικά κριτήρια αναφέρει και η Διεθνής Στατιστική Ταξινόμηση των Ασθενειών και Συναφών Προβλημάτων Υγείας (ICD). Ωστόσο, επιπρόσθετα αναφέρει μεταξύ άλλων, τους τρόπους με τους οποίους τα άτομα μπορεί να προκαλέσουν απώλεια βάρους ή να διατηρήσουν χαμηλό βάρος (πχ αποφεύγοντας παχυντικά φαγητά, αυτοπροκαλούμενος εμετός, χρήση καθαρτικών).

Άξιο λόγου είναι ακόμα, ότι εάν η έναρξη της νευρικής ανορεξίας λαμβάνει χώρα πριν από την εφηβεία, μπορεί να δημιουργηθούν διάφορα προβλήματα στη φυσιολογική ανάπτυξη των ατόμων, όπως ανωμαλίες στην έκκριση ινσουλίνης, αυξημένα επίπεδα ορμονών ανάπτυξης κ.α.

Ποιες είναι όμως οι διαφορετικές προσεγγίσεις σχετικά μα τα αίτια της νευρικής ανορεξίας;

Ψυχοδυναμική προσέγγιση 

- Κατά μία άποψη, η νευρική ανορεξία μπορεί να εκφράζει ασυνείδητες σεξουαλικές συγκρούσεις. Ειδικότερα, η άρνηση του φαγητού, εκφράζει την απαγόρευση της σεξουαλικής ορμής, καθώς η κοπέλα που πάσχει δεν μπορεί να αποδεχθεί την εικόνα της σαν γυναίκα, τις καμπύλες της και κατ’ επέκταση τη σεξουαλικότητά της.

-Κατά μία άλλη άποψη, μπορεί να συνδέεται με τη σύγκρουση με τη  μητέρα, δεδομένου ότι το φαγητό συμβολίζει τη  φροντίδα της  μητέρας, οπότε η άρνηση του είναι και κατ’ επέκταση άρνηση της ψυχικής ένωσης με τη μητέρα.

Συμπεριφοριστική προσέγγιση

Πρόκειται για μια συμπεριφορά που υιοθετεί το άτομο απ’ το  οικείο περιβάλλον του, απ’ την οικογένειά του, τους φίλους τους ή ακόμα και απ’ τα πρότυπα που προβάλλονται από τα Media. Είναι μια συμπεριφορά η οποία οικειοποιείται απ’ το άτομο λόγω συνεξαρτήσεων του φαγητού με συναυσθηματικές καταστάσεις. Μία σύνδεση που προκλήθηκε μετά από εμπειρίες του παρελθόντες.

Συστημική προσέγγιση

Αυτός που νοσεί είναι οικογένεια και όχι άτομο. Για παράδειγμα, όταν σε μία οικογένεια  οι γονείς τσακώνονται διαρκώς μεταξύ τους, η άρνηση του παιδιού να φάει, τους αναγκάζει να αφήνουν στην άκρη τις διαφορές τους και να ενώνονται για χάρη του παιδιού. Ακόμα, ένα παιδί μπορεί να αρνείται να φάει, επειδή νιώθει παραμελημένο και προσπαθεί μ’ αυτόν τον τρόπο να τραβήξει την προσοχή της υπόλοιπης οικογένειας και να βρεθεί στο επίκεντρο.

Εναλλακτική προσέγγιση 

Το άτομο πάσχει από την αίσθηση ότι δεν μπορεί να ελέγξει το περιβάλλον του και να ασκήσει επιρροή στους άλλους. Οπότε υπάρχει η τάση για έλεγχο στο φαγητό, λόγω της αίσθησης αδυναμίας ελέγχου στους άλλους. 

Σύμφωνα με την ψυχολόγο Ελένη Λώλη, η νευρική ανορεξία μπορεί να είναι ένας συνδυασμός πολλών παραγόντων. Όπως επισημαίνει στο streetreportaz: «Μπορεί να υπάρχουν διάφοροι εκλιτικοί παράγοντες που οδηγούν στη διαταραχή αυτή, όπως το περιβάλλον, οι εμπειρίες, τα πρότυπα που προβάλλονται από τα Media κ.α. Από εκεί και πέρα, το αν το άτομο θα νοσήσει, σαφώς επηρεάζεται, από ασυνείδητες συγκρούσεις και συμπλέγματα που ίσως έχουν να κάνουν και με τη σεξουαλικότητα». 

Όσον αφορά την πιθανότητα, ένα παιδί να πάσχει από νευρική ανορεξία, τονίζει : «Όταν μιλάμε για ένα παιδί, το σημαντικότερο είναι  να αντιμετωπίζεται το πρόβλημα σε οικογενειακό επίπεδο και όχι σε ατομικό».

Θεραπεία
Η θεραπεία για τις διατροφικές διαταραχές -όπως και για την ανορεξία- απαιτεί τη συμβολή μιας  ομάδας ειδικών (γιατρών, ψυχολόγων, διατροφολόγων), που πρέπει να έχουν εξειδίκευση στις διατροφικές διαταραχές. Με την κατάλληλη αντιμετώπιση, στήριξη και καθοδήγηση, ο ασθενής μπορεί να  καταφέρει να αντιμετωπίσει τα προβλήματα υγείας που έχουν πιθανώς προκύψει, να αλλάξει τον τρόπο που σκέφτεται και να εκπαιδευτεί στο να διατρέφεται ισορροπημένα και υγιεινά.

Άμεση νοσηλεία

Η νοσηλεία στο νοσοκομείο είναι απαραίτητη όταν υπάρχει κάποια σοβαρή οργανική διαταραχή, όταν το βάρος του ασθενή είναι αρκετά χαμηλότερα από το φυσιολογικό του βάρος (για το ύψος, την ηλικία και το φύλο), όταν αποτύχει η εξωτερική αγωγή κ.α.  Δυστυχώς, λόγω έλλειψης εξειδικευμένων κλινικών (παρά λίγων κλινών σε κάποια νοσοκομεία) για τις διατροφικές διαταραχές, η νοσηλεία γίνεται συνήθως σε γενικά νοσοκομεία, σε παθολογικές, ψυχιατρικές, παιδοψυχιατρικές ή παιδιατρικές κλινικές. Η μοναδική κλινική που ασχολείται αποκλειστικά με τη νευρική ανορεξία ενηλίκων είναι στο Αιγινήτειο,στην Α' Ψυχιατρική Κλινική της Ιατρικής Σχολής του  Παν/μίου Αθηνών, Yπευθ. Αναπλ. Καθηγήτρια Ε. Βάρσου( Λ. Βασιλίσσης Σοφίας 74, Τηλ. Επικοινωνίας: 210 7289240).


To Κέντρο Ημέρας ΑΝΑΣΑ, αποτελεί την πρώτη μάχιμη προσπάθεια παροχής πρωτοβάθμιων υπηρεσιών υγείας, στους πάσχοντες από Διαταραχές Πρόσληψης Τροφής.
To Κέντρο Ημέρας λειτουργεί από την 1/10/2008 παρέχοντας εντελώς δωρεάν, υπηρεσίες διάγνωσης, θεραπείας και συμβουλευτικής υποστήριξης των πασχόντων και των οικογενειών τους, μέσω μιας πολυκλαδικής ομάδας επαγγελματιών υγείας: ψυχίατρο, παιδοψυχίατρο, ψυχολόγο, γενικό ιατρό, διατροφολόγο, εργοθεραπευτή.
Πηγές

Hilde Βruche, 1974, Eating Disorders- οbesity Anorexia Nervosa and the Person Within-, New York, Basic books.

Minuchin S, Rosman BL & Beker L., 1978, Psychosomatic Families: Anorexia Nervosa in Context, Cambridge, Mass: Harvard University Press.

Lesegue, 1873, In Abnormal psychology current perspectives, R. Bootzin & J. Acocella ( EDS), New York: Random House.

Βάνα Ψυχογιού





Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου